दिवसात किती वेळा पाणी प्यावे आणि कसे प्यावे? संपूर्ण माहिती

दिवसात किती वेळा पाणी प्यावे आणि कसे प्यावे? संपूर्ण माहिती : मित्रांनो, ‘पाणी हे जीवन आहे’ हे आपण लहानपणापासून ऐकत आलो आहोत. पण आपण खऱ्या अर्थाने आपण या वाक्याचा कधी विचार करतो का? दिवसभर ऑफिसमध्ये बसून काम करताना, घराची जबाबदारी सांभाळताना किंवा मैदानावर घाम गाळताना आपण अनेकदा शरीराच्या सर्वात महत्त्वाच्या गरजेकडे दुर्लक्ष करतो, ते म्हणजे पुरेसं पाणी पिणे. आपल्याला तहान लागते, पण आपण ती अनेकदा दुर्लक्षित करतो.

‘दिवसातून किती वेळा पाणी प्यावे?’ हा प्रश्न जितका सोपा वाटतो, तितकेच त्याचे उत्तर सुद्धा गुंतागुंतीचे आहे. प्रत्येक व्यक्तीसाठी, प्रत्येक परिस्थितीसाठी आणि प्रत्येक ऋतूसाठी हे उत्तर बदलते. चला तर मग, आज आपण याच प्रश्नावर सखोल चर्चा करूया आणि पाण्याच्या प्रत्येक थेंबाचे महत्त्व समजून घेऊया.

पाणी का प्यावे? शरीराला पाण्याची गरज काय आहे ?

आपलं शरीर जवळपास 70% पाण्याने बनलेलं आहे. पाणी आपल्या शरीरासाठी पेट्रोलप्रमाणे काम करतं. शरीरातल्या प्रत्येक अवयवाला, प्रत्येक पेशीला योग्यरित्या काम करण्यासाठी पाण्याची गरज असते. पाणी अनेक महत्त्वाची कामं करतं. घामाद्वारे शरीरातील तापमान योग्य राखलं जातं आणि त्यामुळे शरीराचं तापमान नियंत्रित राहतं.

किडनी (मूत्रपिंड) आणि यकृत (लिव्हर) यांच्या मदतीने शरीरातले विषारी पदार्थ लघवीवाटे बाहेर काढले जातात. योग्य प्रमाणात पाणी प्यायल्यामुळे त्वचा चमकदार आणि तजेलदार राहते. पुरेसं पाणी न पिल्यामुळे थकवा, डोकेदुखी आणि एकाग्रतेचा अभाव जाणवतो.

पाण्याच्या कमतरता यालाच डिहायड्रेशन असे म्हणतात. डिहायड्रेशनमुळे अनेक गंभीर समस्या उद्भवू शकतात. त्यामुळे शरीरातील पाण्याची गरज ओळखणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.

पाणी पिण्याचे फायदे :

मित्रांनो,पाण्यापेक्षा स्वस्त आणि प्रभावी औषध कोणतच नाही.पाणी हे निसर्गाने दिलेलं एक वरदान आहे. त्याचे अनेक आरोग्यदायी फायदे आहेत:

1. वजन कमी करण्यास मदत: जेवणापूर्वी एक ग्लास पाणी प्यायल्याने पोट भरल्यासारखं वाटतं आणि आपण कमी खातो. तसेच, पाणी चयापचय क्रिया (metabolism) वाढवतं.

2. किडनी स्टोनचा धोका कमी: किडनी स्टोन होण्याचं एक मुख्य कारण म्हणजे कमी पाणी पिणे. पुरेसं पाणी पिल्याने किडनीमध्ये अनावश्यक क्षार जमा होत नाहीत.

3. पचनक्रिया सुधारते: पाण्याची कमतरता झाल्यास बद्धकोष्ठतेची (constipation) समस्या होऊ शकते.

4. मूड आणि एकाग्रता वाढवते: डिहायड्रेशनमुळे मूड खराब होऊ शकतो. पुरेसं पाणी पिल्याने मेंदू शांत आणि एकाग्र राहतो.

5. त्वचेची काळजी: पाण्याचा पुरेसा पुरवठा मिळाल्याने त्वचा कोरडी पडत नाही आणि सुरकुत्या लवकर पडत नाहीत.

पाणी पिण्याची योग्य वेळ :

पाणी पिण्याची योग्य वेळ हे देखील खूप महत्त्वाचे आहे. एकाच वेळी खूप जास्त पाणी पिणे टाळावे, कारण यामुळे तुमच्या मूत्रपिंडांवर ताण येऊ शकतो. त्याऐवजी, पाणी थोड्या थोड्या प्रमाणात आणि नियमित अंतराने प्यावे.

1. सकाळी रिकाम्या पोटी: दिवसभर शरीराला आवश्यक ऊर्जा मिळवण्यासाठी सकाळी उठल्यावर लगेच एक-दोन ग्लास कोमट पाणी प्या. यामुळे तुमची पचनक्रिया सुरू होते आणि शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकले जातात.जर तुम्हाला आवडत असेल, तर कोमट पाण्यात लिंबू आणि मध मिसळून प्यावे.

2. जेवणापूर्वी आणि नंतर: जेवणाच्या अर्धा तास आधी 1 ग्लास पाणी प्यावे. यामुळे पचनक्रिया सुधारते. जेवणानंतर लगेच पाणी पिणे टाळावे, कारण यामुळे पचनक्रिया मंदावू शकते. त्यामुळे जेवणानंतर किमान 1-2 तासांनी पाणी प्यावे.

3. दिवसभर थोड्या थोड्या अंतराने: दर 1-2 तासांनी 1 ग्लास पाणी प्यावे. यामुळे तुमचे शरीर सतत हायड्रेटेड राहील. ऑफिस किंवा घरात असताना, तुमच्या जवळ पाण्याची बाटली ठेवा आणि सिप घेत राहा.

4. व्यायामापूर्वी आणि नंतर: व्यायामापूर्वी 1 ग्लास पाणी आणि व्यायामानंतर 1-2 ग्लास पाणी प्यावे. यामुळे घामामुळे गेलेले पाणी पुन्हा भरून निघते.

5. थकल्यासारखं वाटल्यास: जर तुम्हाला थकल्यासारखं वाटत असेल तर एक ग्लास पाणी पिऊन बघा. यामुळे तुम्हाला लगेच ताजेतवाने वाटेल.

पाणी कसे प्यावे? पाणी पिण्याची योग्य पद्धत

केवळ ‘किती’ पाणी प्यावं हे महत्त्वाचं नाही, तर ‘कसं’ प्यावं हेही तितकंच महत्त्वाचं आहे.

1. बसून प्या: उभं राहून पाणी प्यायल्याने शरीरावर नकारात्मक परिणाम होऊ शकतो, असं आयुर्वेद सांगतं. उभं राहून पाणी प्यायल्याने ते थेट पोटाकडे जातं, ज्यामुळे पचनक्रियेवर परिणाम होऊ शकतो. त्यामुळे नेहमी बसून आणि शांतपणे पाणी प्या.

2. घोट-घोट करून प्या: एकाचवेळी खूप जास्त पाणी पिण्याऐवजी, हळूहळू आणि घोट-घोट करून प्या. यामुळे शरीराला पाणी शोषून घेण्यासाठी पुरेसा वेळ मिळतो.

हे पण वाचा: सकाळी उठल्यावर कोमट पाणी पिण्याचे फायदे,जाणून घ्या !

3. जेवणासोबत पाणी पिणे टाळा: जेवण झाल्यावर लगेच खूप पाणी पिऊ नये. यामुळे पचनशक्ती कमकुवत होते. जेवणाच्या अर्धा तास आधी किंवा जेवण झाल्यावर 1-2 तासाने पाणी प्यावे.

4. कोमट पाणी पिणे: शक्य असल्यास कोमट किंवा रूम टेम्परेचरवर (साधारण तापमानाचे) पाणी प्या. यामुळे पचनक्रिया सुधारते.

5. प्लास्टिकच्या बाटलीऐवजी काच किंवा स्टेनलेस स्टील वापरा : प्लास्टिकच्या बाटलीतून पाणी पिणे टाळावे, कारण यामुळे हानिकारक रसायने शरीरात जाऊ शकतात. काचेच्या किंवा स्टेनलेस स्टीलच्या बाटलीचा वापर करा.

आपण पुरेसं पाणी पित आहोत की नाही, हे कसं ओळखावं?

हे ओळखण्यासाठी काही सोप्या खुणा आहेत:

1. लघवीचा रंग: जर तुमच्या लघवीचा रंग फिक्का पिवळा किंवा पाण्यासारखा स्वच्छ असेल, तर तुम्ही पुरेसं पाणी पित आहात. जर रंग गडद पिवळा असेल, तर तुम्हाला जास्त पाणी पिण्याची गरज आहे.

2. तहान: तुम्हाला वारंवार तहान लागत असेल, तर तुम्ही कमी पाणी पीत आहात.

3. त्वचेचा कोरडेपणा: त्वचा कोरडी पडणे हे देखील डिहायड्रेशनचे लक्षण आहे.

4. बद्धकोष्ठता: तुम्हाला बद्धकोष्ठतेचा त्रास होत असेल, तर पाणी कमी पिणे हे त्याचे एक कारण असू शकते.

पाण्याऐवजी इतर पेय पिऊ शकतो का?

पाण्याव्यतिरिक्त, नारळाचे पाणी, ताक, लिंबू पाणी, फळांचा रस आणि हर्बल चहा यांसारखी पेये देखील शरीराला हायड्रेटेड ठेवण्यास मदत करतात. पण, साखर घातलेले सॉफ्ट ड्रिंक्स किंवा जास्त कॅफिन असलेले पेय टाळावेत, कारण यामुळे शरीरातून पाणी बाहेर काढले जाते.

पाणी पिण्याचे काही गैरसमज :

1. ‘तहान लागल्यावरच पाणी प्या’: हा एक मोठा गैरसमज आहे. तहान लागणे हे डिहायड्रेशनचं पहिलं लक्षण आहे. आपल्या शरीरातील पाण्याची पातळी कमी व्हायला लागली की तहान लागते. त्यामुळे तहान लागण्याआधीच थोडं-थोडं पाणी पीत राहा.

2. ‘जास्त पाणी पिल्याने वजन कमी होते’: हो, पाणी वजन कमी करण्यास मदत करते. पण केवळ पाणी पिऊन वजन कमी होत नाही. त्यासाठी योग्य आहार आणि व्यायाम आवश्यक आहे.

3. ‘एकाच वेळी जास्त पाणी पिणे फायदेशीर’: हे चुकीचे आहे. एकाचवेळी जास्त पाणी पिण्याऐवजी, दिवसभर थोडं-थोडं पाणी पिणे जास्त फायदेशीर आहे.

आयुर्वेदानुसार पाणी पिण्याच्या सवयी :

आयुर्वेदात पाणी पिण्याच्या काही खास पद्धती सांगितल्या आहेत:

• उषापान: सकाळी रिकाम्या पोटी कोमट पाणी पिण्याला उषापान म्हणतात. यामुळे शरीरातील विषारी पदार्थ बाहेर टाकले जातात.
• ताम्रपात्रात पाणी: तांब्याच्या भांड्यात रात्रभर ठेवलेले पाणी पिण्याचा सल्ला दिला जातो. यामुळे पचनक्रिया सुधारते आणि रोगप्रतिकारक शक्ती वाढते.
• बसून पाणी प्या: उभे राहून पाणी पिणे टाळावे, कारण यामुळे पचनक्रियेवर परिणाम होऊ शकतो.

निष्कर्ष:

पाणी पिणे ही एक सवय आहे, जी आपण सहज अंगीकारू शकतो. आपण आपल्या कामाच्या ठिकाणी, घरात किंवा गाडीत पाण्याची बाटली नेहमी सोबत ठेवा. मोबाईलवर रिमायंडर (reminder) लावा किंवा पाणी पिण्याचे ॲप्स वापरा.

मित्रांनो, आरोग्याच्या दृष्टीने पाण्याचं महत्त्व अमर्याद आहे. केवळ ‘पाणी हे जीवन आहे’ असं म्हणण्याऐवजी, ‘पाणी हेच आरोग्य आहे’ असं समजून, दररोज पुरेसं पाणी पिण्याची सवय लावा. तुमच्या शरीराला पाण्याची गरज आहे, आणि ही गरज पूर्ण करण्याची जबाबदारी तुमची आहे.

या लेखातील माहिती तुम्हाला उपयुक्त वाटली असेल अशी आशा आहे. तुमच्या काही शंका असतील, तर तुम्ही नक्कीच विचारू शकता. निरोगी रहा, आनंदी रहा आणि पाणी पीत रहा!

FAQ:

हे पण वाचा: सकाळची चांगली सवय: यशस्वी लोक सकाळी काय करतात?